Strefa wiedzy

Zasady współpracy organizatora wolontariatu oraz wolontariusza reguluje Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dn. 24.04.2003 r. Poniżej zamieszczamy zagadnienia, które są podstawą udanej współpracy.

1. Kim jest wolontariusz?
2. Kto może współpracować z wolontariuszami?
3. Obowiązki wolontariusza
4. Obowiązki korzystającego
5. Porozumienie
6. Ubezpieczenie wolontariusza

Kim jest wolontariusz?

Zgodnie z rozumieniem ustawy (Dział I, Art. 2) wolontariusz, to „osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie”.

Kto może współpracować z wolontariuszami?

(Dz. III, rozdział 1, Art. 42 ust. 1.) Podmioty, które mogą współpracować z wolontariuszami (zwane w ustawie „Korzystający”) są ściśle określone. Są to: organizacje pozarządowe (ngo), organy administracji publicznej, jednostki organizacyjne podległe administracji publicznej (m.in. szkoły) z wyłączeniem prowadzonej przez te organy działalności gospodarczej, podmioty lecznicze. W Dz. I Art. 3 ust 3 wymienione są dodatkowo: osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jak i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego. Niemożliwe jest korzystanie z pracy wolontariuszy przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz osoby prywatne.

Obowiązki wolontariusza

(Dz. III, rozdział 1, Art. 43) „Jeśli odrębne przepisy tego wymagają powinien posiadać kwalifikacje i spełniać wymagania”. Ten przepis oznacza w praktyce to, że tylko w nielicznych przypadkach wolontariusz musi legitymować się konkretnymi kwalifikacjami. Większość działań, do których zapraszani są wolontariusze, nie wymaga udokumentowania doświadczenia. Dodatkowo Korzystający nie ma formalnych narzędzi, by egzekwować od wolontariusza wykonanie obowiązków. Szansa na długofalową współpracę zwiększa się, gdy Korzystający zadba o: przygotowanie konkretnych zadań, wprowadzenie wolontariusza w organizację oraz pozostawanie z nim w kontakcie. 

Obowiązki korzystającego

Współpraca z wolontariuszem przynosi organizacji/instytucji wiele korzyści. Pomimo tego, że jest ona bezpłatna, wiąże się z kosztami: należy wykonać konkretną pracę, by przygotować się do współpracy z wolontariuszem oraz koordynując jego działania.

Potwierdzenie na piśmie treści porozumienia oraz zaświadczenie o wykonywanych działaniach na żądanie wolontariusza (Dział III, Rozdział 1, Art. 44. ust. 2). Jest to obowiązek bezwzględny.

Pisemna opinia o współpracy z wolontariuszem. (Dział III, Rozdział 1, Art. 44 ust.3). Korzystający ma wybór, czy wystawi taki dokument. Może być on formą podziękowania za to, co wolontariusz wniósł do organizacji/instytucji.

Jeśli współpraca trwa powyżej 30 dni, należy podpisać porozumienie o współpracy (Dział III, Rozdział 1, Art. 44. ust.4). Więcej o porozumieniu TUTAJ.

Informowanie o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa oraz zasady ochrony przed zagrożeniami Należy wcześniej przemyśleć, w jakich warunkach będzie pracował wolontariusz i z jakimi sytuacjami może się spotkać. Szczególnie dotyczy to pracy z ludźmi lub przy masowych wydarzeniach, gdzie mogą zdarzyć się nieoczekiwane sytuacje. (Dział III, Rozdział 2, Art. 45. ust.1. pkt. 1)

Należy zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. (Dział III, Rozdział 2, Art. 45. ust. 1. pkt.2) Organizator powinien przygotować warunki pracy oraz potrzebne narzędzia niezbędne do wykonania zadania.

Pokrycie kosztów szkoleń rozwojowych (Dział III, Rozdział 2, Art. 45. ust.1. pkt. 3) oraz innych niezbędnych kosztów związanych z wykonywaniem świadczeń na rzecz Korzystającego (Dział III, Rozdział 2, Art. 45. ust. 2) Korzystający może opłacić szkolenie lub znaleźć bezpłatną ofertę szkoleniową, która wesprze wolontariusza w wykonywaniu swoich obowiązków. Jeśli do wykonania zadania potrzebuje on materiałów niedostępnych w organizacji, Korzystający ma możliwość je zakupić. Jednak to do niego należy decyzja, czy i w jakiej kwocie chce wydatkować na ten cel.

Wolontariusz może zrzec się kosztów wymienionych w p.6 (Dz. III, rozdział 2, Art. 45. ust. 3)

Świadczenia zdrowotne (Dz. III, rozdział 2, Art. 46. ust. 1) Korzystający może opłacić świadczenia zdrowotne, jeśli wolontariusz nie jest nimi objęty z innego tytułu. Jest to jednak aktywność dobrowolna, nie obowiązek.

Ubezpieczenie OC (Dz. III, rozdział 2,, Art. 46. ust. 6) Nie jest to obowiązek dla Korzystającego, jednak to ważne, kiedy wolontariusz odpowiada za inne osoby (dzieci, osoby zależne). Objęcie ubezpieczeniem OC podnosi jego poczucie bezpieczeństwa. Porozumienie o współpracy To dokument, który podpisujecie po wcześniejszym wynegocjowaniu warunków. Ważne, żeby do każdego porozumienia podejść indywidualnie uwzględniając zarówno potrzeby organizacji, jak i możliwości danego wolontariusza. Obowiązkowo należy je podpisać przy współpracy powyżej 30 dni kalendarzowych.

Porozumienie

Umowa cywilnoprawna, która reguluje współpracę pomiędzy korzystającym a wolontariuszem nazywana jest zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie porozumieniem. W porozumieniu określony jest zakres, sposób i czas wykonywania przez wolontariusza świadczeń (art. 44 ust 1.)

Jeśli porozumienie między stronami zawierane jest na okres do 30 dni, może być zawarte w formie ustnej lub pisemnej. Natomiast gdy świadczenia wolontariusza wykonywane są  przez okres powyżej 30 dni, porozumienie powinno być sporządzone na piśmie (art. 44, ust. 4)

Porozumienie powinno zawierać również zapis o możliwości jego rozwiązania. Oznacza to, że zarówno wolontariusz, jak i korzystający mogą rozwiązać umowę. Dobrą praktyką jest rozwiązanie porozumienia w formie pisemnej.

W sytuacji, kiedy wolontariusz jest osobą niepełnoletnią, należy też uzyskać zgodę rodziców (opiekunów) na wolontariat takiej osoby w organizacji. Taki zapis można dodać do treści porozumienia.

Warto również pamiętać, że korzystający na żądanie wolontariusza ma obowiązek wydać pisemne zaświadczenie o wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza, w tym określając zakres wykonywanych świadczeń. Wolontariusz może również poprosić o pisemną opinię o wykonywanych przez siebie zadaniach, zawierającą np. ocenę jakości jego świadczeń, predyspozycji, charakteru itp.

Ubezpieczenie wolontariusza

Wolontariusz ma prawo być ubezpieczony od następstw nieszczęśliwych wypadków, jakie mogą mu się przytrafić podczas wykonywania świadczeń. Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w sytuacji gdy wolontariusz wykonuje świadczenia przez okres nie dłuższy niż 30 dni, a także wtedy gdy porozumienie zawarte jest na czas nieokreślony, korzystający ma obowiązek zapewnić wolontariuszowi ubezpieczenie NNW. Oznacza to konieczność wykupienia przez organizatora wolontariatu ubezpieczenia w firmie ubezpieczeniowej.

Gdy wolontariusz wykonuje świadczenia na rzecz korzystającego przez okres dłuższy niż 30 dni, wówczas przysługuje mu ubezpieczenie na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. z 2002 r. Nr 199, poz. 1674). W tej sytuacji korzystający nie musi ubezpieczać wolontariusza od następstw nieszczęśliwych wypadków. Szczególnym rodzajem sytuacji jest delegowanie na mocy porozumienia wolontariusza na terytorium innego państwa, na obszarze którego trwa konflikt zbrojny, wystąpiła klęska żywiołowa lub katastrofa naturalna. W tym przypadku korzystający ma obowiązek ubezpieczyć wolontariusza na wypadek następstw nieszczęśliwych wypadków, a także ubezpieczenie kosztów leczenia podczas pobytu za granicą (art. 46, ust. 4).

Korzystający może, ale nie musi zgłaszać wolontariusza do ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli nie jest on objęty takim ubezpieczeniem z innego tytułu (art. 46, ust. 1) Jeżeli korzystający podejmie decyzję o tym, aby ubezpieczyć wolontariusza, wówczas będzie zobowiązany zgłosić wolontariusza do ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia, podpisać umowę z Narodowym Funduszem zdrowia oraz opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wysokość tych składek obliczana jest od podstawy wymiaru odpowiadającemu najniższemu wynagrodzeniu. Korzystający odprowadza składki do NFZ, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczenie OC to rodzaj ubezpieczenia dodatkowego, którego istotą jest możliwość ubezpieczenia się na wypadek, gdyby wskutek działań wolontariusza jakaś osoba poniosła szkodę. Korzystający może, ale nie musi zapewnić wolontariuszowi takie ubezpieczenie w zakresie wykonywanych przez niego świadczeń.